Μπαμπά, μαμά δυσκολεύομαι να μιλήσω

• 

Πολλά παιδιά εμφανίζουν δυσκολία στην ανάπτυξη του προφορικού λόγου. Στην ομιλία και στον προφορικό λόγο, όπως και σε όλους τους τομείς ανάπτυξης, κάθε άτομο έχει το δικό του ρυθμό εξέλιξης. 

Υπάρχουν όμως ορισμένα χρονικά όρια που αν το παιδί τα περάσει, οι γονείς ή αυτοί που ασχολούνται με το παιδί, πρέπει να ζητήσουν τη γνώμη του ειδικού. Αν η ομιλία και ο λόγος ενός παιδιού υστερούν σημαντικά από το επίπεδο της ομιλίας και του λόγου των παιδιών της ηλικίας του δεν πρέπει να πούμε “δεν πειράζει, μικρό είναι θα μιλήσει αργότερα”.

Ο γονιός είναι σε πρωταγωνιστική θέση για να βοηθήσει το παιδί: αυτός είναι που θα μάθει, θα ρωτήσει, θα συγκρίνει και θα αποφασίσει ποιος είναι ο καλύτερος δρόμος να ακολουθήσει, σε συνεργασία με τους ειδικούς που θα εμπιστευτεί. Ο γονιός θα πρέπει να έχει υπόψη του πόσο σημαντική είναι η δικιά του συμβολή στην πρόληψη, έτσι ώστε να τη διεκδικήσει.

Μερικές χρήσιμες συμβουλές προς τους γονείς που έχουν κάποια ανησυχία πως το παιδί τους εμφανίζει κάποια δυσκολία στην ανάπτυξη του λόγου είναι οι εξής: 

Είναι σημαντικό:

• Να είστε σίγουροι ότι έχετε την προσοχή του παιδιού όταν συνομιλείτε. Αυτό επιτυγχάνεται είτε κοιτάζοντας το παιδί σας στο πρόσωπο είτε καλώντας το με το όνομά του.
• Να φροντίζετε να κουβεντιάζετε με το παιδί σας σε ήσυχο περιβάλλον χωρίς ανοιχτή την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο. Ο Θόρυβος αποσπά την προσοχή του παιδιού και δυσκολεύει την επικοινωνία.
• Να δημιουργείτε ευχάριστες συνθήκες διαβάζοντας παραμύθια, λέγοντας παιδικά τραγουδάκια και παίζοντας παιχνίδια. Μπορείτε να ζητήστε από την παιδαγωγό του παιδιού τα τραγούδια του Νηπιαγωγείου ώστε να τα τραγουδάτε μαζί στο σπίτι.
• Μιλήστε φυσικά, αλλά αργά. Εκφραστείτε με μικρές προτάσεις.

Προσπαθήστε να:

• Mην διορθώνετε το παιδί όταν μιλά π.χ. «Δεν το λέμε έτσι παιδί μου».
• Mην απαιτείτε από το παιδί να επαναλαμβάνει τις λέξεις ή φράσεις στις οποίες δυσκολεύεται π.χ. «Πες λεωφορείο, πες λε-ω-φο-ρεί-ο».
• Mην γελάτε όταν το παιδί διατυπώνει κάτι λανθασμένα. Το παιδί νομίζει ότι το κοροϊδεύεται αν και αυτή δεν είναι η πρόθεσή σας. Καλύτερα να μην αντιδράσετε καθόλου σε μία λανθασμένη εκφορά αλλά απλά να την επαναλάβετε σωστά.

Mπορείτε να:

• Συνοδέψτε λεκτικά μία ενέργεια περιγράφοντας αυτό που κάνετε μαζί με το παιδί εκείνη τη στιγμή. Πρόκειται για κατάκτηση του λόγου μέσα από δράση και αυτενέργεια. Έτσι, το μάζεμα των παιχνιδιών, η ζωγραφική, το στρώσιμο του τραπεζιού δίνουν την αφορμή να κατονομαστούν τα αντικείμενα, να παραχθούν μικρές προτάσεις και μικροί διάλογοι. Προσοχή όμως στις υπερβολές! Ο σκοπός δεν είναι να βομβαρδίσουμε το παιδί με λεκτικά ερεθίσματα, αλλά να δημιουργήσουμε ένα πρόσφορο γλωσσικό έδαφος αμφίδρομης επικοινωνίας. Είναι, επίσης, σημαντικό να δώσετε στο παιδί χρόνο να επεξεργαστεί τις πληροφορίες και απαντήσει.
• Ανταποκριθείτε όταν το παιδί εκδηλώνεται λεκτικά. Αρχικά δεν έχει καμία σημασία η άρθρωση δηλ. πώς το λέει, αλλά το περιεχόμενο. Έτσι διατηρείτε τη χαρά για ομιλία και επικοινωνία.
• Χτίστε την έκφραση του παιδιού επαναλαμβάνοντας τη φράση χωρίς να ζητάτε από αυτό να την επαναλάβει. Επίσης, μην διορθώνετε ανοιχτά το λόγο του παιδιού. Αυτό συμβαίνει με ένα συγκεκριμένο τρόπο και όχι συχνά. Π.χ. το παιδί ρωτάει: «πού μπαμπά;», απαντήστε «που είναι ο μπαμπάς; Ο μπαμπάς είναι στη δουλειά» ή «πας κάλες», απαντήστε «ναι, πάω με τις σκάλες».

Τέλος, εσείς και τα μέλη της οικογένειάς σας γνωρίζετε περισσότερα για το παιδί σας από οποιονδήποτε άλλο. Κανένα παιδί δεν είναι πολύ μικρό για να βοηθηθεί, επομένως, αν υποπτεύεστε κάποια δυσκολία, μην περιμένετε να «μεγαλώσει» για να ζητήσετε βοήθεια. Η πρώιμη αναγνώριση και αντιμετώπιση διαταραχών ακοής, λόγου και ομιλίας μπορεί να προλάβει προβλήματα στη μάθηση, στη συμπεριφορά και στις κοινωνικές επαφές.

Η έγκαιρη διάγνωση από λογοπεδικό – λογοθεραπευτή είναι καθοριστική. Η δυσκολία στην χρήση της γλώσσας με τους συνομηλίκους μπορεί να οδηγήσει το παιδί σε μοναχικότητα. Η αντιμετώπιση της διαταραχής από τον ειδικό μπορεί να συνεισφέρει στην πρόληψη μελλοντικών δυσκολιών και να μειώσει κατά πολύ τις ήδη υπάρχουσες.

Λαμπριάνα Τσιακπίνη, Λογοπεδικός-Λογοθεραπεύτρια M.A.

Άρθρο που δημοσιεύτηκε στο e-evros.gr

Δυσκολίες γραφής: Δυσγραφία

Η γραφή, μία ευαίσθητη προσωπική υπόθεση, αποτελεί ταυτόχρονα μία ακουστικο-οπτική και κινητική συμπεριφορά του ατόμου. Είναι μία από τις σημαντικότερες δεξιότητες του ανθρώπου, που σχετίζεται με την ολοκλήρωση όλων των κινητικών και αισθητικών δεξιοτήτων του.

Για το δυσλεξικό παιδί, η διαδικασία της γραφής αυτή καθαυτή συχνά παρουσιάζει δυσκολίες. Μερικές φορές δηλαδή, συμβαίνει να υπάρχει κάποιο έλλειμμα στη μετατροπή των ακουστικών και οπτικών  προαπαιτούμενων σε κινητική συμπεριφορά. Αυτή ακριβώς η δυσκολία του παιδιού να παράγει αναγνώσιμη γραφή με το χέρι, αποδίδεται με τον όρο δυσγραφία. 

Οι δυσκολίες γραφής μπορεί να αφορούν στους παρακάτω τομείς:

• Στον σχηματισμό των γραμμάτων, τον  τρόπο δηλαδή, με τον οποίο γράφονται τα γράμματα.
• Στην οργάνωση των γραμμάτων. Συμπεριλαμβάνονται εδώ τα διαστήματα μεταξύ των λέξεων, η αποφυγή «συνωστισμένης» γραφής, η διατήρηση μιας ευθείας γραμμής στο γράψιμο. η τήρηση των περιθωρίων κτλ. Η τήρηση όλων των παραπάνω αποτελούν ένα ιδιαιτέρως δύσκολο έργο για το δυσλεξικό παιδί.
• Στον κατάλληλο τονισμό των φωνηέντων.
• Στην ορθογραφημένη γραφή
• Στην ανακεφαλαιωτική γραφή.  Η συνοπτική γραφή και η σύνθεση περιλήψεων δεν είναι εύκολη υπόθεση για το δυσλεξικό άτομο.
• Στη δημιουργική γραφή. Το δημιουργικό γράψιμο είναι επίσης δύσκολο έργο για το δυσλεξικό παιδί.

Όπως στην περίπτωση της δυσλεξίας, έτσι και στη δυσγραφία διακρίνονται διάφοροι τύποι:

• Περιφερική δυσγραφία: Αφορά προβλήματα συναρτώμενα με τα διαφορετικά στάδια μετατροπής γραφημάτων σε γραφή με το χέρι. Τα προβλήματα αυτά επηρεάζουν περισσότερο  τη φυσική παραγωγή της γραφής παρά τη κεντρική γνώση αντιστοίχισης φωνημάτων-γραφημάτων.

• Επίκτητη δυσγραφία: Αφορά άτομα που προηγουμένως είχαν αποκτήσει τις δεξιότητες της ορθογραφημένης γραφής, και οφείλεται σε βλάβη του εγκεφάλου, δηλαδή βλάβη σ’ ένα ή περισσότερα συστατικά του συστήματος γραφής.

Υποδιαιρέσεις της επίκτητης δυσγραφίας είναι:

• Επιφανειακή δυσγραφία: Το άτομο έχει ιδιαίτερη δυσκολία με λέξεις που έχουν μη κανονική ορθογραφία και παρουσιάζει την τάση να τις ομαλοποιεί (π.χ. μπορεί να γράψει «εφχή» αντί «ευχή» ή «πσέμα» αντί «ψέμα»). Συνήθως οφείλεται σε βλάβη του αριστερού ημισφαίριου του εγκεφάλου, που έχει την πρωταρχική ευθύνη της γλώσσας.
• Φωνολογική δυσγραφία: Το άτομο έχει δυσκολία να γράψει μη γνωστές ή επινοούμενες ψευδολέξεις, που δεν ανήκουν σε μία γλώσσα.
• Βαθιά δυσγραφία: Το άτομο κάνει σημασιολογικά λάθη όταν γράφει καθ’ υπαγόρευση λέξεις ή όταν γράφει το ονόματα αντικειμένων (π.χ. μπορεί να γράψει «καπετάνιος» αντί «καράβι» ή «θρανίο» αντί «τάξη»)

Αλκμήνη Οικονομάκη, Ειδική Παιδαγωγός M.Ed

Βιβλιογραφία:

Ellis, A. W. (1993). Reading, writing, and dyslexia: A cognitive analysis (2nd ed.). London: Erlbaum.

Simpson, S,. & Gillis–Carlebach, M.(1991) Reading and Learning Disabilities Associated with the Hebrew Language. London: Freud Publishing House

Στασινός,  Δ.  (1999).  Δυσλεξία  και  σχολείο.  Η  εμπειρία  ενός  αιώνα. Αθήνα: Gutenberg.

Η εικόνα του δυσλεξικού μαθητή στην ανάγνωση

Η ανάγνωση είναι  μια σύνθετη λειτουργία  «αποκρυπτογράφησης»  γραπτών συμβόλων,  που στόχο έχει ν’ αποκαλύψει στον αναγνώστη το νόημα του κειμένου που διαβάζει.

Η διδασκαλία της αποτελεί πάντοτε ένα κεντρικό θέμα στη σχολική τάξη και έχει καταστεί αντικείμενο συστηματικής μελέτης και έρευνας πολλών επιστημών.

Η λειτουργία της ανάγνωσης αλλάζει χαρακτήρα καθώς ο αναγνώστης ωριμάζει και αναπτύσσει συναφείς δεξιότητες. Με άλλα λόγια, η ανάγνωση δεν είναι μία μεμονωμένη δεξιότητα, αλλά μια σειρά δεξιοτήτων, που εξελίσσονται όλο και περισσότερο σύμφωνα με την ηλικία του ατόμου. Όσο πιο πολλές δεξιότητες αποκτά το παιδί τόσο περισσότερο καθίσταται ικανό στην αναγνωστική του δραστηριότητα. 

Τα δυσλεξικά παιδιά έχουν πολύ χαμηλά επίπεδα αναγνωστικής ακρίβειας, που συχνά εκτιμάται ότι βρίσκεται  δύο ή περισσότερα χρόνια κάτω από τη χρονολογική τους ηλικία.

Πιο συγκεκριμένα:

• διαβάζουν διστακτικά, γιατί αργούν να συνδέσουν τα φωνήματα  (τους ήχους των γραμμάτων) με τα σύμβολα και τα γράμματα
• φανερώνουν αναγνωστική αδεξιότητα
• δυσκολεύονται στην ανάγνωση και προφορά των μη συνηθισμένων λέξεων
• δυσκολεύονται στην ανάγνωση χειρόγραφων κειμένων
• όταν δείχνουν τις συλλαβές συχνά χρησιμοποιούν τον αντίχειρα
• παρουσιάζουν αδυναμία συγκέντρωσης  όταν διαβάζουν
• παρουσιάζουν δυσκολία στην άμεση και ταχεία αναγνώριση των λέξεων
• έχουν μια ελαφριά μορφή «τραυλισμού» όταν διαβάζουν
• αγνοούν τελείως τη στίξη στην ανάγνωση
• κουράζονται γρήγορα λόγω του άγχους και της προσπάθειας που καταβάλλουν με το να αναλύουν διαρκώς κάθε λέξη
• όταν διαβάζουν συλλαβίζοντας, επαναλαμβάνουν μερικές φορές κάθε συλλαβή, προσπαθώντας έτσι να μη χάσουν την ακουστική επαφή της συλλαβής, ενώ συγχρόνως προσπαθούν να διαβάσουν την επόμενη συλλαβή
• υποφέρουν από συνεχή αβεβαιότητα
• συγχέουν γράμματα και λέξεις που έχουν οπτική ή και ακουστική ομοιότητα ή ακόμα καθρεπτική αντιστοιχία
• όταν διαβάζουν αλλοιώνουν το νόημα της φράσης

Αλκμήνη Οικονομάκη, Ειδική Παιδαγωγός M.Ed.

Βιβλιογραφία:

Στασινός,  Δ.  (1999).  Δυσλεξία  και  σχολείο.  Η  εμπειρία  ενός  αιώνα. Αθήνα: Gutenberg.

Στασινός, Δ. (2015). Ψυχολογία του λόγου και της γλώσσας. Ανάπτυξη και Παθολογία, Δυσλεξία και Λογοθεραπεία. Αθήνα: Gutenberg.

Αναγνωστικές δυσκολίες: «Να μην συλλαβίζεις, όταν διαβάζεις!!»

Όταν ένας μαθητής διαβάζει συλλαβιστά (δηλαδή διαβάζει αργά με παύσεις μεταξύ των συλλαβών) θεωρείται από ορισμένους δασκάλους «αδύναμος» αναγνώστης. Ακούμε συχνά την προτροπή «να διαβάζεις πιο καλά και να μην συλλαβίζεις», «να προσπαθείς να διαβάζεις πιο γρήγορα!!»… Μάλιστα, με την παρατήρηση αυτή, ο δάσκαλος μάλλον θεωρεί ότι βοηθά τον μαθητή του. Το κατά πόσο μια τέτοια προτροπή βέβαια είναι σωστή μπορεί να γίνει κατανοητό αν παραλληλισθεί με μια ανάλογη προτροπή προς τους γονείς ενός νηπίου, το οποίο μαθαίνει να περπατά: «να προσπαθεί να περπατά πιο γρήγορα και να μη μπουσουλάει». Μία τέτοια προτροπή δε γίνεται από κανένα γιατρό!

Η ανάγνωση μιας λέξης είναι ένα νοητικό έργο, το οποίο συνίσταται από την επεξεργασία των γραφημικών, φωνημικών, σημασιολογικών και φωνολογικών πληροφοριών της λέξης. Η διεκπεραίωση αυτών των νοητικών λειτουργιών απαιτεί περισσότερο χρόνο στους νέους αναγνώστες. Η συλλαβιστή ή/και η αργοπορημένη ανάγνωση λοιπόν, είναι μια μορφή ανάγνωσης την οποία είναι σε θέση να διεκπεραιώσει το παιδί στη δεδομένη χρονική στιγμή. Δε σημαίνει ότι,  ενώ στην πραγματικότητα ο αναγνώστης έχει  την ικανότητα να διαβάσει κανονικά, αυτός επιμένει να διαβάζει συλλαβιστά. Αντίθετα, η συλλαβιστή ανάγνωση αποτελεί ένδειξη ότι ο συγκεκριμένος αναγνώστης χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να επεξεργαστεί γνωστικά τις πληροφορίες κάθε συλλαβής της γραπτής λέξης απ’ ότι κάποιος άλλος αναγνώστης. Η βελτίωση θα έλθει σταδιακά μέσω της συστηματικής άσκησης τους παιδιού στην ανάγνωση των κατάλληλων λέξεων, ώστε να γίνει ταχύτερη η γνωστική επεξεργασία κάθε λέξης και άρα χρονικά συντομότερη.

Η δυσκολία ενός παιδιού στην ανάγνωση μπορεί να οφείλεται σε πολλούς, διαφορετικούς λόγους όπως:

• χαμηλό νοητικό επίπεδο
• διαταραχές στον λόγο
• χαμηλό επίπεδο φωνολογικής επίγνωσης
• ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα
• βιολογική ανωριμότητα
• αισθητηριακές βλάβες (τύφλωση, κώφωση, βαρηκοΐα)
• προβλήματα μνήμης
• διαταραγμένη οικογενειακή κατάσταση
• ελλιπής σχολική φοίτηση
• «κακή» διδασκαλία
• εγκεφαλικές δυσλειτουργίες/ δυσλεξία

Η μάθηση της ελληνικής γλώσσας παρουσιάζει λιγότερες δυσκολίες από την μάθηση της ανάγνωσης π.χ. της αγγλικής γλώσσας, λόγω της φύσης της ορθογραφίας της (ευθεία γραφοφωνημική αντιστοιχία). Συνεπώς, οι έλληνες μαθητές, ανεξάρτητα από τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν (εκτός ίσως από τις περιπτώσεις της βαριάς νοητικής υστέρησης) μπορούν να μάθουν να διαβάζουν την ελληνική γλώσσα, αρκεί η οποιαδήποτε δυσκολία τους να εντοπιστεί έγκαιρα και να αντιμετωπιστεί συστηματικά.

Αλκμήνη Οικονομάκη, Ειδική Παιδαγωγός M.Ed.

Βιβλιογραφία:

Πόρποδας, Κ. (2002). Η Ανάγνωση. Πάτρα

---

Ο κόσμος του αυτιστικού παιδιού με απλά λόγια

Απλά φαντάσου…

• να αισθάνεσαι πάντα ότι είσαι έτοιμος να πέσεις προς τα πίσω από μια κινούμενη καρέκλα
• να περπατάς ανάμεσα σε πόρτες που σου φαίνονται πιο φαρδιές απ’ ότι είναι στην πραγματικότητα
• τα σκαλιά να μη βρίσκονται εκεί που φαίνονται να είναι
• να αισθάνεσαι πείνα, αλλά να μην μπορείς να το εκφράσεις
• ένα κουτάλι στο στόμα να σου προκαλεί πόνο
• το φαγητό να σου προκαλεί επιθετική συμπεριφορά
• να μην αντέχεις τη μυρωδιά του φαγητού
• ήχοι που προκαλούνται από το φτάρνισμα, τις σειρήνες, τα κουδούνια και τις ηλεκτρικές σκούπες να σου προκαλούν πραγματικό τρόμο
• να νιώθεις αληθινό πόνο όταν κάποιος φωνάζει ή παίζει μουσική σε ψηλούς τόνους
• να έχεις εφιάλτες, να μην κοιμάσαι κανονικά όπως η υπόλοιπη οικογένειά σου, να μην ξεκουράζεσαι στον ύπνο σου
• να μην ανέχεσαι ένα αγκάλιασμα ή ένα χάδι
• να πονάς όταν κάποιος σε κρατά από το χέρι
• να είσαι ένας έφηβος χωρίς φίλους
• να σε κοροϊδεύουν, να σε ενοχλούν και να σε εκμεταλλεύονται οι συμμαθητές σου
• να μην μπορείς να συγκρατήσεις την οργή σου ή να ελέγχεις τις εκφράσεις του προσώπου σου
• να συμπεριφέρεσαι αυθόρμητα δίχως να σκέφτεσαι τον κίνδυνο ή τους άλλους γύρω σου
• να μην μπορείς να κοιτάξεις κάποιον στα μάτια
• να είσαι «τυφλός» απέναντι σε όλες τις μορφές της μη λεκτικής επικοινωνίας

Πηγή:  Wisconsin Autistic Society of America. Απόσπασμα από μετάφραση Ευγενούλας Στέλλας Χριστοδούλου και Χρύσως Μούζουρου. Ανάκτηση από www.moec.gov.cy/eidiki_ekpaidefsi/vivliografia/autism_booklet.pdf

Ο Κιναισθητικός Τύπος Μαθητή

Όλοι χρησιμοποιούμε, σε κάποιο βαθμό, και τους τρεις κύριους τρόπους μάθησης –τον ακουστικό, τον οπτικό και τον κιναισθητικό. Πολλοί από μας βέβαια, μαθαίνουμε καλύτερα με έναν από αυτούς τους τρεις τρόπους

Οι μαθητές που θέλουν διαρκώς να βρίσκονται σε κίνηση και προτιμούν να μαθαίνουν μέσω της εμπειρίας ονομάζονται  κιναισθητικοί τύποι. Προτιμούν δραστηριότητες που τους επιτρέπουν να χρησιμοποιούν τα χέρια τους, όπως η ζωγραφική, οι κατασκευές, το γράψιμο λέξεων στον αέρα ή η χρήση πληκτρολογίου. Μαθαίνουν όταν κάνουν πράγματα ή όταν αποτελούν μέρος αυτών. Χρησιμοποιούν κατά κύριο λόγο το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου τους και δυσκολεύονται να κατανοήσουν πράγματα με την ανάγνωση ή την ακοή τους. Είναι καλοί σε πειράματα χημείας ή φυσικής, σε αθλητικές δραστηριότητες και στην υποκριτική. Μπορούν επίσης να ακούν μουσική ενώ διαβάζουν και γενικότερα να επικεντρωθούν σε δύο πράγματα ταυτόχρονα.

 Σε κανέναν μαθητή, φυσικά, δεν αρέσει να κάθεται αδρανής όλη μέρα σε μια καρέκλα διαβάζοντας τα μαθήματά του, ο κιναισθητικός τύπος μαθητή, ωστόσο, πραγματικά ασφυκτιά αν αναγκαστεί να το κάνει. Του αρέσει να δουλεύει σε όρθια στάση, να μασάει τσίχλα, να κινείται όταν μελετάει και να κάνει συχνά διαλείμματα στη μελέτη του.  Το περιβάλλον της τάξης, που βασίζεται συνήθως σε ακουστικά και οπτικά ερεθίσματα και στερείται δραστηριοτήτων ενεργητικής –αλληλεπιδραστικής μάθησης, δεν του προσφέρει αρκετές ευκαιρίες άσκησης σωματικής δραστηριότητας.

 Τεχνικές και πρακτικές οδηγίες για την υποστήριξή της μελέτης του:

•  Αφήστε το παιδί να παίξει πριν από το διάβασμα. Ίσως ακόμη να χρειάζεται κάποιο είδος κινητικής δραστηριότητας αμέσως μετά το σχολείο.
• Ακριβώς επειδή το παιδί δε μπορεί να διατηρεί το απαιτούμενο εύρος συγκέντρωσης για πολλή ώρα,κάντε πολλά και συχνά διαλείμματα κατά τη διάρκεια της μελέτης του. Έτσι,αναζωογονείται το σώμα και το μυαλό του.  
• Δώστε στο παιδί την ευκαιρία να χρησιμοποιεί όσο το δυνατόν περισσότερες από τις αισθήσεις του,όταν μαθαίνει κάτι καινούργιο. Προτρέψτε το να μιλήσει γι’ αυτό, να γράψει κάτι, να ζωγραφίσει ή να ασχοληθεί με κάποια σχετική δραστηριότητα χρησιμοποιώντας τα χέρια του. Έτσι, θα το αφομοιώσει καλύτερα.
• Προσπαθήστε να συσχετίζετε ό, τι μαθαίνει το παιδί στο σχολείο με την πραγματικότητα γύρω μας ή να το  εφαρμόζετε στην καθημερινή ζωή. Όταν,για παράδειγμα, μαθαίνει για τους χάρτες, βοηθήστε το να φτιάξει έναν χάρτη της πόλης του ή όταν μαθαίνει τα νομίσματα, πηγαίνετε μαζί για ψώνια και αφήστε το να υπολογίσει την αξία των προϊόντων και τα ρέστα.
• Χρησιμοποιήστε παιχνίδια ρόλων για να προσεγγίσετε την ύλη που το παιδί διδάχθηκε. Οργανώστε τις βασικές έννοιες του μαθήματος γύρω από μια πραγματική κατάσταση και παρουσιάστε την μέσα από παιχνίδια ρόλων. Στο μάθημα της Ιστορίας λ.χ. το παιδί μπορεί να αναπαραστήσει τον ήρωα και κινούμενο στον χώρο να ενεργοποιήσει τη φαντασία και το σώμα του, κατανοώντας και απομνημονεύοντας καλύτερα το γνωστικό αντικείμενο.
• Προτρέψτε το παιδί να κρατά όσες περισσότερες σημειώσεις μπορεί. Το γράψιμο σημειώσεων  βοηθάει τους κιναισθητικούς μαθητές να διοχετεύουν την ανάγκη τους για κίνηση αλλά και να αφομοιώνουν καλύτερα αυτό που ακούνε.
• Δώστε στην ύλη των μαθημάτων μορφή που το παιδί μπορεί να αγγίξει και να χειριστεί. Ετοιμάστε,για παράδειγμα, μαζί του μια σειρά από κάρτες μελέτης με περίληψη την ύλης κάθε μαθήματος, να τις χωρίσετε σε κατηγορίες, να τις ταξινομήσετε και να διαβάζει από αυτές. Χρησιμοποιήστε τουβλάκια, πλαστελίνη,άμμο και άλλα παρόμοια υλικά για να διδάξετε γλωσσικές δεξιότητες. Αφήστε το παιδί να αγγίξει τρισδιάστατα γράμματα με τα χέρια του και να αισθανθεί την πραγματική τους διάσταση.
• Επιτρέψτε στο παιδί, αν θέλει να κάνει κουτσό, να χτυπάει παλαμάκια ή να παίζει με τα δάχτυλά του την ώρα που λέει κάποιο μάθημα ή σκέφτεται την ορθογραφία των λέξεων.

Αλκμήνη Οικονομάκη, Ειδική Παιδαγωγός M.Ed.

Βιβλιογραφία:

Felder R.M., Soloman B.A., Learning Styles and Strategies

[http://www4.ncsu.edu/unity/lockers/users/f/felder/public/ILSdir/styles.htm]

Frank, R., & Livingston, K. (2005). Η μυστική ζωή του δυσλεκτικού παιδιού. Αθήνα: Εκδόσεις Θυμάρι

Vitale, B. (1987). Οι μονόκεροι υπάρχουν. Αθήνα: εκδόσεις Θυμάρι

Ο Οπτικός Τύπος Μαθητή

Ο προσωπικός τρόπος μάθησης του κάθε μαθητή αποτελεί έναν συνδυασμό ακουστικού, οπτικού και κιναισθητικού στυλ. Οι μαθητές που μαθαίνουν καλύτερα μέσω της όρασης και των οπτικών τεχνικών μάθησης είναι οι λεγόμενοι οπτικοί τύποι. Πρόκειται για παιδιά που «βλέπουν» αυτά που μαθαίνουν, καταλαβαίνουν οτιδήποτε ευκολότερα φτιάχνοντας εικόνες και συνήθως έχουν πολύ καλή φαντασία.

 

Οι οπτικοί μαθητές  λειτουργούν με το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου τους. Αφομοιώνουν εύκολα ό, τι βλέπουν σε βιβλία, χάρτες, σχεδιαγράμματα κτλ., έχουν συνήθως  ισχυρό ενστικτώδη προσανατολισμό, απολαμβάνουν τη ζωγραφική και το σχέδιο, δείχνουν ενδιαφέρον για τις μηχανές και τις εφευρέσεις, παίζουν με παιχνίδια κατασκευών, παζλ και lego. Στην τάξη μπορεί να δείχνουν ονειροπόλοι και αφηρημένοι, ενώ η έντονη κινητικότητα μπορεί να προκαλέσει εύκολα διάσπαση της προσοχής τους.

 

Τεχνικές και πρακτικές οδηγίες για την υποστήριξή της μελέτης του:

• Φροντίστε ώστε το παιδί να μελετά απομονωμένο, μακριά από λεκτικές ενοχλήσεις.
• Βοηθήστε το παιδί να οργανώσει την ύλη του σε διαγράμματα, πίνακες και χάρτες. Κάντε μαζί κάποια παραδείγματα για να τα έχει ως μοντέλο.
• Ζητήστε από τον δάσκαλο να επιτρέψει στο παιδί να κάθεται στις πρώτες θέσεις, όπου θα έχει καλύτερη οπτική εικόνα.
• Παρακινήστε το παιδί να σημειώνει στο χαρτί τα καθήκοντα και τις εργασίες που έχει να κάνει για την επόμενη μέρα, για να μην τα ξεχνάει.
• Προτρέψτε το παιδί να χρησιμοποιεί έγχρωμους μαρκαδόρους για να υπογραμμίζει και να οργανώνει την ύλη του.
• Παρακινήστε το παιδί να κρατάει σημειώσεις όταν παρακολουθεί το μάθημα στην τάξη ή μια ομιλία, που έχει μόνο ακουστικά ερεθίσματα. Με τον τρόπο αυτό, το ακουστικό υλικό μετατρέπεται σε οπτικό και είναι πιο εύκολο για απομνημόνευση.
• Βρείτε εικονογραφημένα βιβλία με τα θέματα που περιλαμβάνονται στο σχολικό εγχειρίδιο.
• Αναζητήστε εκπαιδευτικά λογισμικά, βιντεομαθήματα, ταινίες και τηλεοπτικά προγράμματα που σχετίζονται με κάποια μαθήματα του σχολείου (π.χ. Ιστορία).
• Δείξτε στο παιδί πώς να φτιάχνει αφίσες με την περίληψη της ύλης που μαθαίνει. Κρεμάστε τις αφίσες στο δωμάτιο για να κάνει συχνές επαναλήψεις και να αφομοιώσει την ύλη.
• Φτιάξτε διαγράμματα και καταλόγους με τις επιμέρους φάσεις των εργασιών του σχολείου, ώστε να μπορείτε να παρακολουθείτε εύκολα την πορεία τους. Τοποθετήστε τα σε εμφανές σημείο και πείτε στο παιδί να διαγράφει κάθε επιμέρους βήμα ή φάση όταν ολοκληρώνεται.
• Παρακινήστε το παιδί να μαθαίνει την ορθογραφία του γράφοντας τις λέξεις και δημιουργώντας εικονογραφήματα.
• Όταν το παιδί παρουσιάζει τις εργασίες του στην τάξη, προτρέψτε το να χρησιμοποιεί οπτικά βοηθήματα, όπως διαφάνειες, αφίσες ή διαγράμματα.
• Δείξτε στο παιδί πώς να οργανώνει την ύλη των μαθημάτων σε “χάρτες εννοιών”. Για να φτιάξουμε έναν “χάρτη εννοιών” συνοψίζουμε την ύλη στα κυριότερα σημεία της και, στη συνέχεια, τα παρουσιάζουμε ταξινομημένα σ’ ένα φύλλο χαρτί. Η κύρια ιδέα του μαθήματος θα μπορούσε να γραφτεί στο κέντρο ενός τροχού και οι δευτερεύουσες στις ακτίνες του. Ένα άλλο παράδειγμα είναι το διάγραμμα σε μορφή δέντρου. Οι κύριες ιδέες γράφονται στην κορυφή και οι δευτερεύουσες στα κλαδιά από κάτω. Οι μνημονικοί χάρτες βοηθούν το παιδί να ανακεφαλαιώνει και να αφομοιώνει την ύλη των μαθημάτων, χωρίς να «παπαγαλίζει».
• Οι οπτικοί τύποι μαθητών ωφελούνται πολύ από την οργάνωση. Το παιδί μπορεί να οργανώσει το υλικό του σε έγχρωμους φακέλους ή ντοσιέ, χρησιμοποιώντας διαφορετικό χρώμα για κάθε μάθημα. Μέσα στον φάκελο καλό είναι να χρησιμοποιεί έγχρωμες διαχωριστικές καρτέλες για να ταξινομεί το υλικό του σε υποκατηγορίες. Πάνω στον φάκελο μπορεί, αν θέλει, να κολλήσει φωτογραφίες σχετικές με το περιεχόμενό του.

 

Αλκμήνη Οικονομάκη, Ειδική Παιδαγωγός M.Ed.

 

Βιβλιογραφία:

Felder R.M., Soloman B.A., Learning Styles and Strategies
[http://www4.ncsu.edu/unity/lockers/users/f/felder/public/ILSdir/styles.htm]

Frank, R., & Livingston, K. (2005). Η μυστική ζωή του δυσλεκτικού παιδιού. Αθήνα: Εκδόσεις Θυμάρι

Vitale, B. (1987). Οι μονόκεροι υπάρχουν. Αθήνα: εκδόσεις Θυμάρι

Ο Ακουστικός Τύπος Μαθητή

Όλοι μας  χρησιμοποιούμε, σε κάποιο βαθμό, και τους τρεις κύριους τρόπους μάθησης –τον ακουστικό, τον οπτικό και τον κιναισθητικό. Πολλοί από μας ωστόσο, μαθαίνουμε καλύτερα με έναν από αυτούς τους τρεις τρόπους.  Όσοι χρησιμοποιούν κυρίως την ακοή (ακουστικοί τύποι), συνήθως λειτουργούν με το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου τους.

Ο Ακουστικός Τύπος Μαθητή μαθαίνει καλύτερα ακούγοντας κασέτες, τραγούδια, ιστορίες και συζητήσεις, παρά με οπτικούς τρόπους πρόσληψης των πληροφοριών.  Είναι καλός στο να λέει ιστορίες, να λύνει προβλήματα μέσω της ομιλίας και στο να μεταφέρει μηνύματα προφορικά. Μπορεί να κάνει πολλά πράγματα συγχρόνως, αντίθετα με τους οπτικούς τύπους που συχνά δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν όταν έχουν πολλά ερεθίσματα στο περιβάλλον τους.  Μπορεί να κινεί τα χείλη του ή να μιλάει στον εαυτό του κατά την επίλυση ενός προβλήματος, έτσι ώστε να χρησιμοποίει και την ακοή του.

Τεχνικές και πρακτικές οδηγίες για την υποστήριξή της μελέτης του στο σπίτι:

• Να δίνετε στο παιδί οδηγίες προφορικά και να του ζητάτε να τις επαναλάβει.
• Να χρησιμοποιείτε κασετόφωνο για τις εργασίες στο σπίτι. Βρείτε βιβλία, τα οποία υπάρχουν σε ψηφιακή μορφή και του επιτρέπουν να τα ακούει αντί να τα διαβάζει.
• Ζητήστε από τον δάσκαλο να του επιτρέπει, όποτε βέβαια είναι εφικτό, να παρουσιάζει τις εργασίες του προφορικά, αντί γραπτά, για να έχει την ευκαιρία να προβάλλει τα δυνατά του σημεία. Επίσης, η εργασία σε ομάδα είναι πολύ χρήσιμη, αφού θα μπορεί να συζητάει για το μάθημα, να εξηγεί σε συμμαθητές αλλά και να ακούει όσα θα πρέπει να θυμάται.
• Πριν το παιδί αρχίσει να γράφει μία εργασία του, καλό είναι να διατυπώνει τις ιδέες του προφορικά και να τις ηχογραφεί. Χρησιμοποιήστε την κασέτα με τις ηχογραφημένες ιδέες του ως πηγή έμπνευσης για τη γραπτή εργασία.
• Αφιερώστε λίγο χρόνο για να συζητήσετε τις εργασίες που έχει για το σπίτι. Φτιάξτε, μέσα από τη συζήτηση, ένα πλάνο για κάθε εργασία του. Μη βασίζεστε σε γραπτές λίστες με τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει το παιδί για να ολοκληρώσει κάθε εργασία, αλλά ζητάτε του συχνά να σας επαναλαμβάνει τα βήματα αυτά προφορικά. Αυτό θα το βοηθήσει ώστε να τα ξεκαθαρίσει και να τα θυμάται, αλλά θα ενισχύσει και τις ακουστικές μνημονικές του δεξιότητες.
• Ζητήστε από το παιδί να σας δώσει προφορικά μία περίληψη του κειμένου που μελετάει ή να ετοιμάσει μία σύντομη «ομιλία» γι’ αυτό. Ηχογραφήστε την περίληψη και ακούστε την μαζί με το παιδί, για να την αφομοιώσει καλύτερα.
• Παίξτε με το παιδί σας παιχνίδια ακουστικής μνήμης. Όταν για παράδειγμα, μαθαίνει ιστορικά γεγονότα, κάντε ένα μικρό κουίζ για να δείτε πόσα γεγονότα μπορεί να θυμηθεί και να επαναλάβει με τη σειρά που διαδραματίστηκαν.
• Δοκιμάστε μήπως η απαλή μουσική λειτουργεί κατευναστικά την ώρα που το παιδί μελετάει. Βεβαιωθείτε, φυσικά, ότι δεν διασπάται η προσοχή του.
• Ενθαρρύνετε το παιδί να χρησιμοποιεί μουσικούς ρυθμούς για να απομνημονεύσει πληροφορίες.
• Όταν το υλικό που έχει να μελετήσει το παιδί είναι σε οπτική μορφή, ζητήστε του να σας εξηγήσει προφορικά ή σχολιάστε το συζητώντας μαζί του. Στην τάξη υπάρχουν παιδιά όλων των μαθησιακών τύπων και ο δάσκαλος δεν μπορεί πάντα να επικεντρώνεται στις ανάγκες των μαθητών που είναι ακουστικοί τύποι.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να διαβάζει μεγαλόφωνα. Η φωναχτή ανάγνωση είναι ένα από τα πιο ισχυρά μνημονικά εργαλεία και οι ακουστικοί τύποι μαθητών θα πρέπει να τη χρησιμοποιούν όσο το δυνατόν περισσότερο.

 

Αλκμήνη Οικονομάκη, Ειδική Παιδαγωγός M.Ed.

 

Βιβλιογραφία:

Felder R.M., Soloman B.A., Learning Styles and Strategies
[http://www4.ncsu.edu/unity/lockers/users/f/felder/public/ILSdir/styles.htm]

Frank, R., & Livingston, K. (2005). Η μυστική ζωή του δυσλεκτικού παιδιού. Αθήνα: Εκδόσεις Θυμάρι

Vitale, B. (1987). Οι μονόκεροι υπάρχουν. Αθήνα: εκδόσεις Θυμάρι

 

Η μουσική αγαπάει τον αυτισμό

Όταν οι λέξεις γράφονται με νότες…

Για 7η συνεχή χρονιά στην Αθήνα, αλλά και στην περιφέρεια, πραγματοποιείται το επιτυχημένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Ιδρύματος Ωνάση, για παιδιά 5-7 ετών και 8-11 ετών με και χωρίς διαταραχή αυτιστικού φάσματος και τους γονείς τους.  Στόχος; Η ενίσχυση της προσβασιμότητας όλων στην εκπαίδευση και στο παιχνίδι!

Επικοινωνία χωρίς λέξεις. Με λίγα λόγια, μουσική. Στο εργαστήριο αυτό, οι ήχοι και τα μουσικά όργανα βοηθούν τα παιδιά να απελευθερώσουν τα συναισθήματά τους και να αναπτύξουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες.

Το εργαστήριο περιλαμβάνει ειδικά μελετημένες μουσικές δραστηριότητες, οι οποίες προσαρμόζονται στις ιδιαίτερες επιθυμίες και ικανότητες των παιδιών. Τα παιδιά έρχονται σε δημιουργική επαφή με τους ήχους και γνωρίζουν από κοντά τα διάφορα μουσικά όργανα. Με αυτό τον τρόπο, η μουσική χρησιμοποιείται ως μέσο επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στην ανάπτυξη της μη λεκτικής επικοινωνίας.

Κατά τη διάρκεια του προγράμματος, πραγματοποιούνται βιωματικά εργαστήρια
και για εκπαιδευτικούς.

διαβάστε περισσότερα: http://www.sgt.gr/gre/SPG2174/

 

 

 

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες στον γραπτό λόγο.

      Οι περισσότεροι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προβλήματα στην γραφή ενός κειμένου, καθώς δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις μιας τόσο σύνθετης γνωστικής λειτουργίας. Για τα παιδιά αυτά, το να γράψουν ένα κείμενο είναι σαν να πρέπει να χτίσουν ένα σπίτι, χωρίς να έχουν όμως  κανένα σχέδιο. Γνωρίζουν τι πρέπει να βάλουν μέσα σ’ αυτό, αλλά δεν γνωρίζουν από πού να αρχίσουν και πώς να συνεχίσουν… Οι δυσκολίες τους είναι βέβαια διαφοροποιημένες και καλύπτουν όλες τις γνωστικές λειτουργίες που περιλαμβάνονται στη γραφή.

Έτσι, μπορεί…

• να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην παραγωγή των ιδεών.
• να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην οργάνωση των κειμένων.
• να έχουν περιορισμένη μεταγνωστική γνώση (αποθηκευμένη γνώση σχετικά με τις ενέργειες, την πορεία και τις στρατηγικές που θα επιλέξουν) για τη διαδικασία της γραφής.
• να μην μπορούν να σχεδιάσουν, να ελέγξουν, να αξιολογήσουν και να αναθεωρήσουν τα γραπτά τους.
• να μην μπορούν να παραγάγουν μια ιστορία με συνοχή.
• τα κείμενα τους να είναι ασυνήθιστα μικρά.
• τα γραπτά τους να εμφανίζουν πολλά μηχανικά λάθη αναφορικά με την ορθογραφία, την τοποθέτηση των σημείων στίξης και τη χρήση κεφαλαίων γραμμάτων.
• να αδυνατούν να εκμεταλλευτούν τις υπάρχουσες γνώσεις τους και να κάνουν τη σύνδεση με τις εμπειρίες τους.
• να έχουν καλές ιδέες αλλά να μην μπορούν να τις εκφράσουν σωστά και να φτιάξουν μία ιστορία.
• να έχουν περιορισμένο λεξιλόγιο.
• πολλές φορές να μετατρέπουν τη γραφή σε μία διαδικασία ερώτησης- απάντησης, βάζοντας γρήγορα στο χαρτί ό, τι τους έρχεται στο μυαλό, χωρίς καμία οργάνωση.
• συχνά να παρουσιάζουν πολλές άσχετες με το θέμα πληροφορίες και να μην περιλαμβάνουν στην ιστορία τους ένα συμπέρασμα ή ένα τέλος.

 

Αλκμήνη Οικονομάκη, Ειδική Παιδαγωγός M.Ed.

Πηγή:

Παντελιάδου, Σ. (2000).   Μαθησιακές Δυσκολίες και Εκπαιδευτική Πράξη. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.